Afgelopen week is de echtgenoot van Elisabeth begraven, de derde man die deze week, begraven werd in Nkwalini. Elisabeth is de kokkin van de preschool, waar ik 1x per week aan 65 kinderen een bijbelverhaal vertel. Elisabeth zorgt

er altijd voor dat het eten na mijn verhaal klaarstaat, maar de komende maand moeten de juffen het zonder haar doen. Haar man is doodgeschoten in Zuid-Afrika. Ze kreeg tijdens haar werk een telefoontje. Het duurde lang, voordat zijn lichaam in Swaziland was en hij eindelijk begraven kon worden.

De Swazi traditie schrijft voor, dat de echtgenote van de overleden man een maand binnen moet blijven om te rouwen. Direct na de dood van de man, komt er uit het hele land familie over, net zolang totdat hij begraven is. Al die tijd moet Elisabeth voor deze mensen zorgen en hen voorzien van eten. De vrouwen zijn binnen bij haar om met haar te rouwen. Ze zitten op matrassen in een lege kamer op de grond. Een trieste bedoeling dus. Toen ik haar ging opzoeken, brak ze en huilde onbedaarlijk. Ik mocht een psalm voorlezen uit de bijbel en voor haar bidden. De vrouwen zingen ook veel, vaak trieste en zwaarmoedige nummers. Elisabeth weet dat ik maar 1 Swazi liedje echt goed ken, dat is een kinderliedje. Deze zongen we samen en opeens brak er op het gezicht van Elisabeth en van een paar andere vrouwen, een lach door.

Inmiddels is haar man nu begraven, alle familie is weer naar huis, maar Elisabeth moet verplicht binnen blijven. De juffen hebben het een maand lang erg druk, want nu moeten ze de taak van Elisabeth overnemen.

Verder stierf een oude gogo, ze heette Victoria. Ze woonde samen met haar enige kleindochter Lungile en zorgden voor elkaar. Het laatste jaar was Victoria ziek, ze had een gezwel in haar buik en was zo moe. Degenen die haar gekend hebben, herinneren zeker haar prachtige glimlach, ze straalde van oor tot oor, zeker als je uit de bijbel ging voorlezen of als ze het over Jezus had. Ze verlangde er naar om naar Jezus te gaan en wilde niet geopereerd worden. Maar er werd toch een datum geprikt voor de operatie. Nadat ze 2x onverrichte zaken naar huis werd gestuurd, was het dan eindelijk zover. Ze was erg ziek en zwak, de operatie leek goed te gaan, maar ze heeft het uiteindelijk niet overleefd. Lungile, haar kleindochter was ontroostbaar. Toen ik haar opzocht, had deze mooie meid dikke ogen en ze vertelde dat ze erg gestressd was. Er waren allemaal vrouwen in haar huis, oa familieleden die ze nog nooit gezien had en waar ze een hele week voor moest zorgen. Ze kwamen om te rouwen, maar Lungile wist niet wat ze met hen aan moest. En na de begrafenis zouden ze allemaal weer naar huis gaan en zou zij alleen achter blijven.

Voor Victoria ben ik blij, ze is nu bij haar hemelse Vader, waar ze zo naar verlangde. Als je in haar ogen keek, zag je iets hemels en haar lach deed veel mensen beseffen dat deze vrouw het bewijs van Gods liefde was. Lungile gaat in de zomer trouwen, ze zal haar lieve oma missen, maar ook veel steun vinden bij de God van haar oma.

Tot slot is Bongane overleden, het neefje van Elisabeth (en Petros). Hij lag al jaren op bed, een gehandicapte jongen van 18 jaar, zwaar spastisch en hij kon niet praten. Toen we hem 1,5 jaar geleden voor het eerst ontmoetten, lachte hij nog, heeft Anne hem nog rondgereden in een driewieler, omdat hij nooit buiten kwam. De moeder van Elisabeth zorgde voor hem, zijn ouders waren overleden, maar eigenlijk kon ze de zorg niet aan. Hij was incontinent, maar vaak kregen ze geen incontinentie materiaal van de kliniek, dus lag hij in een klein kamertje in een nat bed. Daar konden we gelukkig gauw iets aan veranderen, maar de situatie bleef zorgelijk. Hij was zo spastisch en zijn armen en benen waren zo vergroeid, dat hij niet kon zitten, alleen maar kon liggen. En zo bracht hij zijn dagen op bed door. Het afgelopen half jaar hoorden we dat hij ziek was en slecht at. Het ziekenhuis kon weinig voor hem doen, hij heeft nog 1x injecties gehad tegen de pijn, wat een paar dagen hielp, maar hij werd weer gewoon naar huis gestuurd. Deze jongen heeft zoveel pijn geleden, de laatste keer dat ik hem zag, schrok ik erg, hij was zo afgevallen, alleen nog maar botten. En hij kon niet meer lachen, zijn gezicht vertrok van pijn als je hem alleen al aanraakte. Oma wist ook niet hoe ze hem nog kon verzorgen. Samen met Grace (de dochter van Elisabeth), hebben ze tot het laatst toe geprobeerd hem eten en drinken te geven, maar uiteindelijk is hij gestorven.

Moeilijk voor de familie, er werd hen verteld dat hij zo snel mogelijk begraven moest worden, omdat hij onder de wonden zat. Voor Bongane is het beter zo, want wat heeft deze jongen moeten lijden. Nu is hij bij Jezus, waar hij een nieuw lichaam krijgt en waar geen pijn en verdriet meer is. Een schrijnende situatie, een overheid, die niks voor deze kinderen doet. In de wet staat dat gogo’s voor hun kleinkinderen moeten zorgen, zolang als ze leven. Ze krijgen hierbij geen hulp.

Misschien voor jullie niet zo leuk om te lezen, zo’n nieuwsflits over ‘begrafenissen’, maar helaas wel de realiteit. We zijn blij dat we ook in deze moeilijke situaties tot steun kunnen zijn voor degene, die achter blijven. Hier in Swaziland merk je dat dood en leven dicht bij elkaar staan. Gelukkig genieten we ook van het mooie leven hier. En we kijken uit naar de familie, die hier 10 dagen in Swaziland zullen zijn!

Bedankt voor jullie steun op wat voor vlak dan ook. Dat is voor ons een grote zegen! Gods zegen en liefs van ons 5: Anne, Birgitte, Ruben, Levi & Jessie